تحقیق روند تحولات اقتصادی و صنعتی ایران و جهان

مقاله بررسی روند تحولات اقتصادیصنعتی ایران و جهان

بخشهایی از متن تحقیق دانلودی

روند تحولات اقتصاد کلان و چالش های پیش روی

• روند تحولات نرخ رشد تولید ناخالص داخلی ایران در چهار دهه گذشته (1380-1340) نشان دهنده حرکت کند این متغیر است. متوسط رشد 6/10 درصدی سال ها ی دهه 1340 به ترتیب به رشد ها یی معادل 7/2، 2/4 و 8/3 درصد در دهه های 1350، 1360 و 1370 کاهش یافته است

تحقق نیافتن رشد اقتصادی بالا در سه دهه گذشته، ریشه در دو پدیده ای دارد که از دهه 1350 اقتصاد ایران را در جهت کاهش رقابت پذیری متأثر کرده است. پدیده اول در حوزه اقتصاد ناشی از شوک نفتی سال 1353 و افزایش درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت است که در نتیجه آن ساختار رشد اقتصادی ایران بر وفور منابع نفتی بنیان نهاده شد. نکته مهم آن که شوک نفتی و تزریق درآمدهای ارزی نفت در زمانی به وقوع پیوست که اقتصاد ایران هنوز صنعتی شدن را تجربه نکرده بود. قرار گرفتن رشد اقتصاد ملی بر پایه منابع طبیعی نفت نه تنها کمکی به فرایند توسعه صنعتی ایران نکرد، بلکه از طریق توسعه بخش غیر تجاری اقتصاد و توسعه نیافتن بخش تجاری بویژه صادرات محصولات صنعتی، به عامل ضد توسعه صنعتی تبدیل شد.

پدیده دوم که بعد از انقلاب از حوزه نگرش ها ی سیاسی و اجتماعی بر مدیریت اقتصادی کشور تأثیر گذاشت، نقش مسلط دولت در نظام اقتصادی و کمرنگ شدن نقش سازوکار بازار در تخصیص منابع بود. این امر باعث شد بدون احساس نیاز به توسعه بخش خصوصی کارآفرین، و بدون توجه به فرایند توسعه صنعتی صادرات گرا و رقابتی، بخش عمده ای از سرمایه گذاری هااز طریق شرکت ها ی دولتی انجام گیرد. تملک واحدهای تولیدی توسط دولت و نیز حضور دولت در امور اقتصادی به منظور برقراری توازن در امور معیشتی مردم در شرایط جنگ و بحران در بستر اصل 44 قانون اساسی، باعث شد که نقش دولت در اقتصاد، به هزینه کاهش کارایی در تخصیص منابع، گسترده تر و مجموعه تحت تصدی دولت افزایش یابد.

...

روند تحولات بخش صنعت در ایران

ارائه هر گونه تصویری از نقش و جایگاه بخش صنعت در آینده اقتصاد کشور، نیازمند انجام مطالعه ای وسیع و همه جانبه پیرامون تحولات گذشته و وضع موجود این بخش در اقتصاد کشور و مقایسه آن با وضعیت کشورهای توسعه یافته و همچنین کشورهای نوخاسته صنعتی است. از این رو تهیه تصویری از سیمای صنعتی کشور و آگاهی از عملکرد ویژگی های بنگاه های صنعتی بر مبنای آمار و اطلاعات، نخستین گام ضروری در انجام این مطالعه به شمار می آید. نتایج این مطالعه وضعیت و شرایط موجود بخش صنعت را در سطح کلان و خرد مشخص خواهد کردکه بی تردید می تواند ضرورت دگرگونی در جهت گیری ها، نیازهای راهبردی و الزام های ساختاری- سیاستی توسعه صنعتی آینده کشور را مورد تأکید قراردهد.

سطح کلان

• رشد ارزش افزوده ایجاد شده در بخش صنعت بین سال های 1350 تا 1380 از روند بی ثباتی برخوردار بوده است.متوسط رشد سالانه طی سال های مذکور معادل 7 درصد بوده است.

• متوسط رشد سرانه تولیدات صنعتی در سال های 1999-1960 درکشورهای آسیای جنوب شرقی معادل 15 درصد و در ایران معادل 6/5 درصد بوده است. سهم ارزش افزوده بخش صنعت در تولید ناخالص داخلی بدون نفت بین سال های1378-1358 به طور متوسط 15 درصد بوده است که در مقایسه با سهم دو بخش خدمات (50 درصد) و کشاورزی (27 درصد) نشان از نبود جایگاه مناسب آن در اقتصاد کشور است. این سهم در مقایسه با کشورهای صنعتی بسیار پایین بوده و تداوم روند افزایشی آن با آهنگ کند طی سه دهه اخیر باعث خواهد شد که توسعه صنعتی در اقتصاد ایران در یک فرایند طولانی و واگرا از تحولات صنعت جهانی شکل گیرد.

...

تجربه سیاستگذاری صنعتی در کشور

شش دوره مختلف سیاستگذاری طی چهل سال گذشته را می توان از یکدیگر متمایز نمود. دوره اول، برنامه های سوم و چهارم عمرانی پیش از انقلاب را شامل می شود که دوره عزم جدی برای صنعتی شدن است. وقوع اصلاحات ارضی و تأسیس نهادهای مدرن هماهنگ با توسعه صنعتی، همچون سازمان مدیریت صنعتی، سازمان گسترش و نوسازی صنایع، بانک توسعه اعتبارات صنعتی، سازمان بورس اوراق بهادار تهران، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، نه تنها شباهت هایی را با کشورهایی مانند کره جنوبی در بدو صنعتی شدن نشان می دهد، بلکه شامل قدم هایی فراتر نیز می باشد. در انتهای این دوره حتی قدم هایی برای صادراتی شدن نیز برداشته شد که می توانست در صورت تداوم، کشور ما را به قطبی صنعتی در خاورمیانه تبدیل کند.

با افزایش قابل توجه قیمت نفت در سال 1353، دوره دوم به عنوان دوره خود بزرگ انگاری و تعمیق استراتژی جایگزین واردات با محوریت دولت آغاز شد.

دوره سوم با پیروزی انقلاب اسلامی آغاز و با پایان جنگ تحمیلی پایان یافت. در این دوره، تعارض های سیاسی با جهان خارج و حاکمیت دیدگاه دولت مدارانه در داخل، استراتژی خودکفایی را به جای استراتژی جایگزینی واردات نشاند.

...