پایان نامه بررسی تعهد طبیعی در حقوق موضوعه ایران و فقه امامیه

چکیده

این پایان نامه با عنوان و هدف کلی بررسی تعهدات طبیعی در حقوق موضوعه ایران و فقه امامیه انجام یافته است. اهداف جزئی پایان نامه بررسی تعهدات طبیعی در حقوق موضوعه ایران، بررسی تعهدات طبیعی در فقه امامیه، بررسی مبانی حقوقی تعهدات طبیعی، مقایسه تعهدات طبیعی با تعهدات مدنی و تعهدات اخلاقی می باشد. در تمامی نظامهای حقوقی دنیا، مبانی و اصول اخلاقی به عنوان مهمترین منبع قواعد حقوقی نقش تعیین کننده ای در عالم قانون و مقررات ایفا می کند. برآیند اصولی وجود مبانی اخلاقی در سیستم های قضایی نیز مفهوم متعالی (عدالت) است که نظم، انصاف و برابری را در جوامع مختلف تضمین می نماید. در این راستا و همگام با سایر قانونگذاران، مقنن ایرانی نیز در پسِ وضع مقررات گوناگون همواره ملکه عدالت را در نظر داشته است. یکی از موادی که به جرأت می توان تنها فلسفه وجودی آن را همین مهم دانست، ماده 266 قانون مدنی ایران است. که اشعار می نماید. در مورد تعهداتی که برای متعهد له قانوناً حق مطالبه نمی باشد اگر متعهد به میل خود آن را ایفا نماید دعوی استرداد او مسموع نخواهد بود.

واژگان کلیدی: تعهد طبیعی، تعهد قانونی، حقوق موضوعه، فقه امامیه

سوالات تحقیق

ما در این پایان نامه در پی پاسخگویی به سؤالات زیر می باشیم:

1- تا چه حد به تعهدات طبیعی در حقوق موضوعه ایران پرداخته شده است؟

2- تا چه حد به تعهدات طبیعی در فقه امامیه پرداخته شده است؟

3- مبانی و مصادیق حقوقی تعهدات طبیعی چیست؟

4- افتراق بین تعهدات طبیعی و تعهدات قانونی چیست؟

5- تشابهات بین تعهدات طبیعی و تعهدات قانونی چیست؟

مفهوم تعهدات طبیعی

تعهدات طبیعی؛ تعهداتی قانونا غیرقابل مطالبه ای هستند که در صورت پرداخت داوطلبانه و آگاهانه توسط مدیون، قابل استرداد نخواهد بود؛ این تعهدات درسه ویژگی مشترک هستند؛ تعهد بماهو تعهد هستند؛ برای متعهدٌله، قانوناً حق مطالبه وجود ندارد و سرانجام این که دعوای استرداد مدیون، قابل استماع نیست.

در خصوص ماهیت تعهدات طبیعی می توان گفت اینگونه تعهدات، نوعی تعهد قانونی به معنای اعم است که قانونگذار در راستای حمایت از قاعده ی منع دارا شدن بلاجهت، برای آن ضمانت اجرای حقوقی در نظر گرفته است.

پیش از تبیین مبنای حقوقی تعهدات طبیعی، از بررسی متون مختلف فقهی چنین نتیجه می شود که در این متون پیشینه ی صریح و مستقیمی از موضوع تعهدات طبیعی نمی توان یافت. با این وجود، چه بسا از برخی عناوین مشابه چون پرداخت دین از ناحیه ی غیرمدیون بدون داشتن اذن در پرداخت. بتوان تعهدات طبیعی را تحلیل نمود. هر چند این مباحث در مبانی، ارکان و نتایج، تفاوتی آشکار با تعهدات طبیعی دارند؛ افزون بر این، در برخی کتب فقهی مثال-هایی آورده شده که در عین شباهت های مختصر به تعهدات طبیعی، نمی توان آن را ذیل این تعهدات بحث نمود. ...

مبنای حقوقی تعهدات طبیعی

پیش از تبیین مبنای حقوقی تعهدات طبیعی، از بررسی متون و مختلف فقهی چنین نتیجه می شود که در این متون، پیشینه صریح و مستقیمی از موضوع تعهدات طبیعی نمی توان یافت؛ با این وجود، چه بسا از برخی عناوین مشابه چون پرداخت دین از ناحیه غیرمدیون بدون داشتن اذن در پرداخت، بتوان تعهدات طبیعی را تحلیل نمود؛ هر چند این مباحث در مبانی، ارکان و نتایج تفاوتی آشکار با تعهدات طبیعی دارند؛ افزون بر این، در برخی کتب فقهی مثال هایی آورده شده که در عین شباهت های مختصر به تعهدات طبیعی، نمی توان آن را ذیل این تعهدات بحث نمود. به عنوان نمونه گفته شده است.

اگرحربی مسلمان شود در حالی که ذمه او مشغول به مهریه زوجه اش است و زوجه مسلمان نباشد، ذمه او باقی است، اما حق مطالبه از زوج را ندارد.. .

خلأ مباحث مربوط به تعهدات طبیعی در منابع فقهی، چندان هم عجیب نیست؛ زیرا این گونه تعهدات نوعی تأسیس حقوقی وارداتی از حقوق غرب است؛ به همین دلیل است که تا به امروز در حقوق ما در انزوا باقیمانده و تنها یک ماده از قانون مدنی را به خود اختصاص داده است. به بیان دیگر، بارزترین مصداق تعهدات طبیعی، دیون مشمول مرور زمان مسقط حق است که در فقه اسلامی جایگاهی ندارد؛ و اندک آثار و نشانه های وجود آن نیز پس از انقلاب اسلامی توسط شورای نگهبان از بین رفت به طورکلی در خصوص مبنای تعهدات طبیعی سه نظریه مهم ابراز شده است که در ابتدا هر یک از این نظریه ها بررسی شده و در ادامه به طرح سایر نظریه ها پرداخته می شود.